Please wait ...
ALVIN
Platform for digital collections and digitized cultural heritage
English
ui-button
English
Svenska
Norsk
Login ()
ui-button
Gothenburg
Företagens historia
Karolinska Institutet
Linköping
Linnaeus University
Lund
Stockholm
Uppsala
Örebro
Västerås
Österåker
Folkrörelsearkivet
Skara
Riksantikvarieämbetet
Musik- och teaterbiblioteket
Veterinärmuseet
Universitetet i Oslo
Arboga
All resource types
Archive
Books & Manuscript
Image
Map
Mixed material
Music material
Object
Software
Sound recording
Video
Person
Organisation
Place
Work
Resource types
All resource types
Archive
Books & Manuscript
Image
Map
Mixed material
Music material
Object
Software
Sound recording
Video
Index
Person
Organisation
Place
Work
ui-button
Extended search
|
About Alvin
|
Copyright
|
Contact us
[1]
Letter 22 May 1760, København to Carl Linnaeus
(Text, Manuscript)
Language
Latin
Persons
Kratzenstein, Christian Gottlieb
, 1723-1795
(author)
Linné, Carl von
, 1707-1778
(addressee)
Incipit
Parum aberat, quin erubuerim, cum ultimae Tuae
Origin
København
, Denmark, 22 Maji 1760
Physical description
Format:
Non digital + Digital, reformatted digital
Transcription
Viro Perillustri,
Equiti Generosissimo C[arolo] Linnaeo,
S[alutem] P[lurimam] D[icit]
C[hristianus] G[ottlieb] Kratzenstein.
Mense Octobr[i] 1759.
Parum aberat, quin erubuerim, cum ultimae Tuae mihi traderentur literae, exeunte anno praecedente ad me datae. Mirabar, tantum virum eo usque descendere, ut taciturnum amicitiae et favoris plus quam solito testimonio excitare velit. Non poterat non mea Tibi praeterea debita veneratio magnum inde capere incrementum. Ast mens mea tunc temporis tristi nimis indignatione obnubilata erat, quam ut non in eundem soporem facile iterum inciderim. Postquam famem meam respectu cognitionis rerum naturalium, ex aureo tuo opere, quo gratius donum mihi transmittere non potuisses, cum Euphoria expleveram, statim cogitabam de grati animi mei quadam tessera.
Monebam saepissime Regenfussium, ut textus ad tabulas suas conchyliorum completum et splendidum Tibi exemplar traderet. Juste vero is tum monito meo se obsequium praestare posse recusabat, quoniam non nisi 25 exemplaria completa ex praelo prodierant, qui numerus vix aulae raegiae sufficiebat. Praeter expectationem enim increscente opere in ultimis plagis imprimendis charta deficiebat, nec hic tum comparari poterat. Expectandum adeoque erat, donec altera impressio esset absoluta, quae statim suscipienda erat. Hac occasione vero fatum aliquod expertus sum in orbe literario fere inauditum, quod me per longum tempus in historiam naturalem iratum reddidit. Historia quidem naturalis proprie non erat in culpa. Sed inter medicos notum est, si quis irascatur circa pastum de re plane aliena, de qua vero vindictam capere nequit, naturam suam convertere indignationem in cibum comestum, ejusque digestionem denegare vel eundem tanquam adversarium suum habere (loquor hic tanquam Stahlianus) vel si cui brachium teneatur ne adversario suo verbera intenta inferre possit, brachium tum devenire paralyticum &c.; ita quoque meus casus erat comparatus. En illum. Per quinque circiter annos Sol aulicus mihi fere continuo licet
extraneo
affulserat. Vix nubeculae quaedam invidentium eum impediverant. Omnibus studia mea erant probata, cum circa Epocham istam fatalem, ubi de reimprimendo Tom. I. op[eris] Regenfussiani agebatur, clandestino modo atra nubes totum coelum aulicum respectu mei obducebat. Quoniam iste Minister aulicus, qui penes Regem esse solet, Tutorem istius operis agit, quique fere aulicus suas cogitationes ipsi aperiebat de isto opere. Cum illud primo prodierat, omnia erant optima. Successive de versione Gallica crises audiebantur. Huic illa videbatur quasi stilo Fontenelliano conscripta. Illis vero barbarus stilus idem videbatur. Horum voto praevalente primum decernebatur, nova ut fieri deberet versio Gallica. Hac occasione etiam illi insurgebant, qui mihi tanquam extraneo invidebant, me unicum (tum saltem temporis) hic fuisse, qui textum huic operi convenientem conscribere potuerit. Cum errores nullos carpere poterant, multo minus stilum Germanicum, ut antea Gallicum, reflexiones meas jocoserias passim interspersas, ad aridas descriptiones testarum temperandas, aggrediebantur, easque pro vano genio Gallico praedicabant, adeoque eliminandas. Paucis: Tutor operis, cui otium nullum est singula perlustrandi suis oculis, demum defatigabatur, et, ne ego excitarer, secretus dabatur jussus, ut in nova impressione tornator aulicus nom[ine] Spenglerus curaret descriptionem conchyliorum, quia hunc, tanquam possessorem egregiae collectionis testaceorum, ad illud negotium idoneum fore judicabant. Sacerdoti vero aulico, Cramero, demandabatur cura stili purificandi illiterati tornatoris, et novae introductionis conscribendae. Huic Sacerdoti, rerum naturalium plane ignaro, tradebantur omnia scripta conchyliologica, ut intra 6 hebdomades ingentem illam sibi cognitionem inde compararet, in qua Tu acquirenda ultra 30 annos laborasti, et ego intra 16 annos vix ejus elementa didicisse mihi videor. Hisce 6 hebdomadibus finitis conscribebatur feliciter magnifica nova introductio ex diversis auctoribus, sibi frequenter contradicentibus, compilata. Horum judicia sua faciens auctor, non amplius memor praecedentium, semet ipsum non raro in subsequentibus refutat. D’Argenvillium inferiorem multo habet Lessero, Germano, compilatore, cujus icones aere expressas, pro ligneis impressionibus (holtzschnitte) habet. Sed Lesserus erat Sacerdos. D[omin]o de Reamur partem honoris tribuit de invento Jussieui, corallia et corallinas a polypis et similibus habitari, qui tamen potius inventum Jussieuanum in dubium publico scripto (vid. memoir. Paris.) vocavit etc. etc. D[omin]o Ascanio injungebatur cura tabularum, synonyma exhibentium utque nomina Danica faceret et adderet. Hic, ne pristinam nimis faciem tenerent, mutavit ordinem ita, ut auctores citati anteponerentur nominibus testae, ut in Fauna Tua, ubi non expectatus honos mihi contigit, ut ordine tibi fuerim antepositus. Ecce astutiam; quis jam cogitabit me auctorem esse hujus immensi laboris synonymorum collectionum, qui mihi tot noctibus insomnibus inter laboriosos dies constitit, cum me Tibi conspicit antepositum? Attamen ne quaerendi occasio mihi detur, in praefatione dicitur: me suppeditasse elementa tabularum (den stof dazu). Ita jam labor meus, sane non pro pane lucrando susceptus, implicitus est alieno labori, cui interesse fastidio et erubesco. Cum propter nondum editum tunc temporis Tomum I systematis tui, ipsemet mihi nomina quaedam generica formare debuerim, inscriptum nomen genericum cujusvis conchylii in prioribus circiter 6 Tabulis mihi proprium relictum; in posterioribus vero 6 tabulis Tua nova nom[ina] generica inscripta sunt, unde similis cochlea et concha in prioribus admodum diversum habet titulum quam in posterioribus, cum tamen parum accuratus auctor vel Tuas vel meas per totum adhibere debuisset, saltem lectorem de mutatione monere.
Jam dum enim, cum nova impressio inchoaretur, Tom. I Tui systematis prodierat. Quam felix ceterum idem auctor et quam judiciosus in nominibus Danicis formandis fuerit, ex exemplis quibusdam constabit. Bucardium aliquod aculeatum dicitur Danice Cor erinacei (Pinne svinhiertet), quasi cor erinacei pariter esset aculeatum ac corium suum. Fructum mori albae aculeatum transtulit in fructum Chamaemori aculeatum (taggede stachlichte mullebaer) qui tamen, quantum scio, aculeatus non existit. Ex leone adscendente (cujus circiter figuras cochlea exhibet) fecit
leonem mugientem
vel
murmurantem
(den murrende löve) quasi ejus murmur ex testa exaudiretur etc. etc. Hac occasione tornator aulicus, qui praeterea magnam faciem prae se ferre amat, credebat, se optimam occasionem accepisse se magnificandi. Jussu licet secreto habendo, is tamen neminem sinebat ignorare, se jussu aulico meum opus mutare et denuo elaborare debere. Perpendas quaeso, quam honorifica mihi talis coram publico poterat esse relatio et fama. Exsecratam meam facilitatem suscipiendi laborem, cujus ipse non esse poteram monarcha, et cujus approbatio ex tot differentis gustus aulicorum judicio et arbitrio pendebat. Conquerebar apud Tutorem operis de opprobrio mihi hac occasione illato, cum ipse potuissem delere et mutare, quae ad nutum aulae fuissent delenda et mutanda. Addebam: Tua scripta ipsa, tanquam principis Naturalistarum, non a censoribus invidis et cavillatoribus intacta remansisse, immo aliquot tomos controversiarum contra Te prodiisse. Inde vero famam Tuam non solum non esse imminutam, sed potius auctam, et multo minus aulam Suecicam umquam jusisse ut opus tuum per alios immutaretur, sed hoc Tibi soli semper fuisse relictum. Sed periculosum est ostendere (per literas hoc feceram) se per voluntatem aulici esse laesum. Non solum nulla responsio vel ulla mutatio in opere succedebat, sed praeterea brevi animadvertebam omnium, qui ex parte ejus stabant vel ab eo dependent, tergiversionem, unde novo experimento experiebar; facilius esse ut laesus condonet laedenti, quam laedens laeso. En fatum curiosum! Duplici ratione mihi infestum, cujus simile vix unquam exstitisse credo, de quo, si publice ultionem capere vellem, exilio id mihi constare posset. Hinc paralysis manus mea, si de rebus naturalibus scribendum est. Tempus vero, quod omnibus pathematibus medetur, etiam huic indignationi aliquam medelam successive attulit, et memoriam ejus rei debilitavit. Monebam heri denuo per expressum nuntium Regenfussium (is enim per aliquot milliaria ab urbe habitat) ut exemplar utriusvis editionis textus mihi traderet, quo illud ad te transmittere possem. Respondit vero is, se ipsum exemplaris transmissionem curaturum. Quoniam haec transmissio admodum incerta est, ad interim Tibi jam transmittam reliquas plagas pertinentes ad illas, quas olim transmisi, unde quidem completum ast minus charta minori splendidum exemplar, Titulo aere impresso et ornamentis initialibus (Vignetten) carens colligere poteris. Videtur, Regenfussium aegre tulisse, te citationem meo nomine addito posuisse in S[ystemate] N[aturae], quoniam meum nomen in titulo locum non habet, sed tantum in praefatione. Sed qui poteras Tu hoc praescire, et qui poteram ego hoc monere? Num pictor quoque vult videri auctor denominationum? Ego jam illud opus vix prae oculis ferre possum, et numquam mater infanticida suum partum ita perosa est quam ego istum meum odi.
D[omin]us de Rohr vivit adhuc in insula S[anc]t[i] Crucis, antillarum. Sed 5ies febrem passus et quinquies per Brownium, qui ibidem habitat, curatus est. Ipsam febrem Siamicam (mal de Siam) expertus est, pessimam inter omnes. Jam vegetius valet. Officium vero suum, est enim regius ibi geometra, et debilitatio per morbos magno ipsi fuit obstaculo in historia naturali colligenda. Ut vero verum fatear, maximo ipsi semper fuit et erit obstaculo penuria. Salario 300 imperial[ium] levioris argenti fruitur, quod ibi vix sufficit ad domicilii mercedem solvendam, et nisi is Gubernatoris mensa vel aliena saltem frui potest, panem siccum comedere cogitur, id quod semper fit, si is, excursione quadam herbatim aut insectatim facta, non justo tempore domum redit. Saepius is domum attulit e.g. Eremitam sesquipedalis longitudinis, pisces insolitos vel rariores, aves &c. &c. ad eos conservandos. Sed fame coactus eosdem ollae immittere debuit, et ventriculo tradere. Quid juvenem excitare posset ad eiusmodi miseriam ferendam, quam evitare potest, domi remanendo et mensam gubernatoris, qui ipsum magnopere amat, visitando? Interim is tamen 800 collegit genera vegetabilium in ista insula germinantium, inter quae 200 nondum descripta sunt. Priora 50 genera primo anno descripta et ad me transmissa tradere debui Praefecto camerae redituum, unde salarium eius solvitur et unde officium eius dependet. Ab hoc, semper occupato, numquam in meas manus redigere potui herbarium vivum &c. Optarem serio, ut generosius ipsi stipendium procurare possem, ad sumtus in eiusmodi studio melius ferendos. Si quis Magnatum Vestrorum eum suis sumtibus sed generosioribus tenere vellet, is sane libenter praesenti suo officio libenter abdicaret, seque totum Illi traderet omnemque fructum studiorum suorum. Is paratissimum est ad quasvis peregrinationes suscipiendas, immo tot morbis superatis etiam aptissimus. Tamquam medicus (est medicinae licientiatus) coloniam vicinam Hispanorum visitavit et admodum exoptat occasionem provincias Mexicanas visitandi. In describendis plantis ad gustum Tuum peritissimus est. Posses tum Ipsum sub Tua directione mittere quorsum placeret. Hic pro eodem, tamquam extraneo, vix ulla spes mihi videtur adesse eius statum meliorandi. Cum hic optimae spei juvenis anno 1756 hic commoraretur, patrimonium suum non exiguum bello tum incipiente Lipsiae peribat, adeoque is tum momento ex divite pauperrimus factus eam stationem tamquam divinam sortem ambabus accipere debebat, quam ego ipsi aegerrime comparabam, quam neque obtinuisset, si invidentes vel rivales eius stationis adfuissent. Praecedenti anno transmissa naturalia et scripta omnia propter deductas a praedatoribus naves in Anglicanos portus ibique detentas perierunt. Inter reliqua stirps altissima sacchariferae arundinis florentis, arboris instar, dolio implantata, dolenda est. Conchylia quaedam pretiosissima naufragio ad portum Norvagicum perierunt. Alio naufragio ad insulas Hetland Adansoni conchyliologia Senegalliae, quam D[omin]o de Rohr transmiseram, is vero deinde remiserat, conchyliorum esca facta est. Jam de eo agitur, ut alium juvenem tamquam medicum promoveam ad oras Malabaricas et insulas Nicobaricas (hodie nova Dania dictas) (vid. Dampier) visitendas, cum novus gubernator, mihi amicissimus, eo mittitur. Sed optarem ipsi simul mille imperialium salarium, ut is unice se historiae naturali dicare possit, minus vero de pane per medicinam lucrando sollicitus esse debeat. Sed vanum votum.
Historiae naturalis Islandiae olim quidem curam habebam. Postquam vero fatum operis Regenfussiani expertus eram, nolui amplius inutiliter tempus meum collocare in suscipiendis laboribus, pro quibus pretium nullum, et gratias et honorem mereri admodum incertum et fallax est, ubi adprobatio a tot capitibus, non semper amicis, dependet, et ubi honor non in laborantem sed in totam societatem redundat. Hoc tamen novi et in memoriam revocare possum, Floram Islandicam minus esse absolutam quam Faunam et Plutonem. Visum mihi est, quasi collectores non ausi fuerint plantam quandam herbario inserere, cuius nomen ipsis fuit incognitum. Idem fere vitium reprehendere debui in D[omin]o de Rohr; jam vero excussi istum inanem et noxium pudorem. Plantae Islandicae descriptae, quantum memini, potissimum erant gramina.
Proximis navibus Americam petentibus curabo, ut D[ominus] de Rohr novam copiam suarum naturalium descriptarum et collectarum, loco illarum, quae perierunt, transmittat, et si hoc in duplo fieri poterit, non morabor eandem Tecum communicare minusque notarum praecipue plantarum nomina a Te expetere.
Sex vel septem anni praeterierunt, ex quo academia quaedam artium, pictoriae scil. chalcographicae, sculptoriae &c. in Hafnia nostra in castro Charlottenburg stabilita florere coepit. Huius Tutor et Patronus est D[o]m[inus] Oberhofmarschallus, Comes de Moltke, idem ille, cuius superius mentionem feci (Cum Universitatis nostrae Patronus sit Comes de Holstein). Illa academia, ut magis corrivalis fiat Universitatis, decretum est studium quoque physicum, chemicum, historiae naturalis &c. illi adjungere. Hunc in finem ambo Tui olim auditores, D[ominus] Ascanius et D[ominus] Holmius munus Professoris acceperunt, Ille historiae naturalis, hic Oeconomiae. D[ominus] Holmius hunc in finem salario 700-900 imperialium suffultus, peregrinationes per Germaniam, Hollandiam, Angliam &c. instituet, ut sibi campum oeconomicum familiarem reddat. D[ominus] Ascanius vero hic restabit, et praelectiones publicas habere obligatus est. Salarium eius est, quantum scio, 3 vel 400 imperialium.
D[ominus] Widemann jam Göttingae studia sua prosequitur.
Novissime D[ominus] de Rohr retulit duos jam Candidatos Americam pererrare, ab Imperatore Germaniae, Francisco, eo missos et generoso stipendio suffultos, ut omnia curiosa in tribus regnis naturae ibi obvenientia colligant, exquirant, coemant et transmittant; in quo negotio propter pecuniam paratissimam non infelicem successus eos habuisse, fatetur. Idem de Rohr litterarum commercium habuit cum alio Naturalista, Gallo, in insula St. Domingo commorante, qui sumtibus vel Regis vel privatorum quorumdam Galliae suffultus quotannis ingentes cistas naturalibus repletas ad Galliam transmisit. Apud Ipsum vero valet: deficiente pecu – deficit omne – nia.
De tomo I. operis Tui ad me transmisso addere Tibi placuit: Utinam ille non nimis displicuerit. Ah! quantum abest a displicere! Invideo Tibi potius indefessam Tuam constantiam, quam in tanto labore adornando adhibuisti, et adhibere vales. Ego sane, quantocumque etiam amore in studium naturae feror, illam indefessam constantiam imitari non amplius valeo. Valerem id forsan, nisi umquam – – commoratus fuissem et si continua sedes in patria mihi decreta fuisset. Sed persecutiones, quas ibi (non raro diligentiae meae caussa) passus sum, et frequens objectio panis peregrini, quo, non me, sed deo ita volente, vesci debeo, me ita frigidum reddiderunt, et studium meum honoris, scriptis adquirendi, ita mitigarunt, ut vix, nisi coactus, a me impetrare possim, ut manus calamum ad scriptum aliquod adornandum adprehendat. Oh Te multum feliciorem in Patria Tua! Illa Te alit non solum sine objectione panis comesti, sed Te quoque suum decus habet, Teque superbit. Ego vero, si mediocria enitor et profero, intactus excedo; talia enim neminis invidiam movent. Si vero diligentius aliquod elaboratum, si utile et novum quoddam inventum profero, invehor, et tot mihi inimicos contraho, quot dolent, se ipsos illud inventum non produxisse, vel saltem aequipollens aliquod, quo cum extraneo aequilibrium conservare possint.
Haec scripseram autumno anni praecedentis, 1759. Irretitus tum plurimis novis laboribus plane impeditus fui de transmittendis hisce litteris cum textu conchyliologico curam habere. Habemus hic enim illud commodi, abhinc ad Helsingör non nisi tabellarium pedestrem ire et redire, unde adeo in loco expeditionis eius nunquam litterae cum majoribus involucris (Paquets) recipiuntur, quantum etiam pretium offeratur. Hinc transmissionem ad hunc usque diem, alia occasione deficiente differre debui.
D[ominus] Holmius Tuus et noster interea, exeunte anno praecedenti, loco itineris oeconomici suscipiendi aeterna petiit, quod fatum merito quisque dolet. Juvenem supra memoratum, nomine
Flohr
, Bergensem, exeunte Novembri a[nni] p[rioris] ad oras Malabaricas ablegavi. Officium ipsius, quapropter stipendium accipit, est: Inspector monetarius in urbe Trankenbar. Chemiae enim non parum peritus erat. Qualia is in historia naturali praestiturus sit, tempus docebit.
Fratrem conjugis meae, M[atthias] Hagen, qui jam Botanicae gratia Upsaliae commoratur, magnopere Tibi commendo.
Licet historiam fati mei cum opere Regenfussiano non Te ignorare voluerim, tamen Te etiam atque etiam rogo, ut saltem priores duas paginas, quae mihi possent, si quocumque fato in alterius manus venirent, novas turbas facere vel immediate ad me remittas, vel eas sigillatas Fratri meo tradas, occasione remittendas. Vale denique diuque vegeto! Vale, meque propter longam taciturnitatem amicitiae Tuae indignum non habe!
Dab[am] Havniae d[ie] 22 Maji 1760.
Notes
Letter from or to Linnaeus
Additional physical form :
Schiødte, J. C.: “Af Linnés brevvexling: aktstykker til naturstudiets historie i Danmark”, Naturhistorisk tidskrift 7 (1871), 333-522.: 28 P. 387-395
Original location:
a. (Linnean Society, London, VIII, 267-268).
Related records in Alvin
Other version:
Af Linnés Brevvexling : Aktstykker til Naturstudiets Historie i Danmark
, Volume , p. 387 - 395
Document type
Letter
Contact
Contact us
Location
Uppsala University Library
Carolina Rediviva, Dag Hammarskjölds väg 1
Box 510
SE 751 20 Uppsala
Linnaean correspondence
Identifiers (general)
urn:nbn:se:alvin:portal:record-231099
(nbn)
Identifiers (local)
L2731
(Linnébrev)
alvin-record:231099
(alvin)
Licensing of the work
Public Domain Mark (No Known Copyright)
Please wait ...
Link to record
Permanent link
http://urn.kb.se/resolve?urn=urn:nbn:se:alvin:portal:record-231099
Direct link
https://www.alvin-portal.org/alvin/view.jsf?pid=alvin-record:231099
Create new record
Enter title
Owner
Ok
Cancel
New place
Enter name
Ok
Cancel
Create new organisation
Enter name
Ok
Cancel
Create new person
Enter last name
Ok
Cancel
Create new musical work
Enter title
Ok
Cancel
Could not delete
This record can not be deleted as it is referenced from other resources
Ok
Login to Alvin
Username
Password
Log in
Cancel
About Alvin
Alvin is a platform where digitized cultural heritage and digital collections are preserved and made available, as well as a catalogue of materials not yet digitized.
Copyright
All digitized materials in Alvin may be downloaded and used freely!